BİR METİN DİL BİLİMSEL ÇÖZÜMLEME: YUSUF ATILGAN’IN “TUTKU” ADLI HİKÂYESİNDE BAĞLAŞIKLIK VE TUTARLILIK
(A TEXT LINGUISTIC ANALYSIS: COHESION AND COHERENCE IN YUSUF ATILGAN'S STORY TITLED “TUTKU” )

Yazar : Muzaffer UZUN    
Türü :
Baskı Yılı : 2023
Sayı : 12/3
Sayfa : 1128-1158
    


Abstract

The basis for the text to appear as a semantic whole, which is defined as a communicative structure built by many linguistic units with great harmony, is cohesion and coherence, two basic criteria that complement each other. While cohesion is the network of grammatical and semantic relations between sentences at the text level, coherence is the name of the network of relations based on meaning and logic surrounding the text. In this study, it is aimed to show how cohesion and coherence criteria are realized in a modern story where the narrative is interrupted by stream of consciousness and flashbacks, apart from the chronological time understanding. In Yusuf Atılgan's story called Tutku, the elements of cohesion were determined and exemplified, and the appearances of coherence were determined. Although the expression technique used in the text makes it difficult to establish cohesive relations between some sentences, the meaning and logical order established by another criterion that constructs the text has enabled the structure to be perceived as a whole. Cohesion and coherence are two criteria of textuality that complement each other and determine the integrity of the text. This assertion has been confirmed in the analyzed text. The decisive effect of cohesion elements such as personal suffixes, tense, aspect, modal suffixes, ellipsis, and personal pronoun on the formation of the text's coherence has been shown.



Keywords

Text, cohesion, coherence.



Özet

Birçok dilsel birimin büyük bir uyumla inşa ettiği iletişim temelli bir yapı olarak tanımlanan metnin anlamsal bir bütün olarak belirmesinde esas, birbirlerini tamamlayan iki temel ölçüt bağlaşıklık ve tutarlılıktır. Bağlaşıklık, metin düzeyinde daha çok cümleler arasında dil bilgisel ve anlamsal ilişkiler ağı iken tutarlılık, metni saran anlam ve mantığa dayalı ilişkiler ağının adıdır. Bu çalışmada kronolojik zaman anlayışının dışında, anlatımın bilinç akışı ve geriye dönüşlerle kesildiği modern bir hikâyede bağlaşıklık ve tutarlılık ölçütlerinin ne şekilde gerçekleştiğini göstermek amaçlanmıştır. Yusuf Atılgan’ın Tutku adlı hikâyesinde bağlaşıklık ögeleri belirlenip örneklendirilmiş, tutarlılık görünümleri tespit edilmiştir. Metinde kullanılan anlatım tekniği, bazı cümleler arasında bağlaşıklık ilişkilerinin kurulmasını zorlaştırsa da metni inşa eden diğer bir ölçütün tesis ettiği anlam ve mantık düzeni, yapının bir bütün olarak algılanmasını sağlamıştır. Bağlaşıklık ve tutarlılık metnin bütünlüğünün tesisinde belirleyici, birbirlerini tamamlayan iki metinsellik ölçütüdür. İncelenen metinde bu sav doğrulanmış; kişi, zaman, görünüş, kip ekleri; eksilti, kişi adılı gibi bağlaşıklık unsurlarının metnin tutarlılığının teşekkülündeki belirleyici etkisi gösterilmiştir.



Anahtar Kelimeler

Metin, bağlaşıklık, tutarlılık.