Muhammed Sâdık Kâşgarî, son dönem Çağatay edebiyatının önemli şahıslarından biridir. Kâşgarî; tarih, din, ahlak, tezkire, şiir ve tercüme gibi çok alanda eser vermiştir. Muhammed Sâdık Kâşgarî, Kâşgar’ın Döletbag (Devletbağ) köyündeki Medrese-i Hâmidiye’de Farsça, matematik, edebiyat, tarih ve coğrafya eğitimi almış, Kâşgar Hânlık Medresesi’nde ders vermiş ve Kâşgar Şer’î Mahkemesi’ne baş kadılık yapmıştır. Ādābü’ś-Śāliĥįn, Muhammed Sâdık Kâşgarî’ye ait 7 baptan oluşan bir adap kitabıdır. Özbekistan İlimler Akademisi ve İstanbul’da basılmış olan iki nüshası olan eserin İstanbul nüshası üzerinde daha önce herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Fiiller konusu ise Türkçenin tarihsel dönemlerinden beri incelenen önemli dil bilgisi konularındandır. İncelenen eser, fiil kullanımı ile dil çalışmalarına kaynaklık edecek malzeme açısından zengindir. Eş dizimlilik, sözcüklerin birbirleriyle olan ilişkisini inceleyen bunları çeşitli yaklaşımlarla ele alan inceleme alanını ifade eden dil bilimi kavramıdır. Bu çalışmada Muhammed Sâdık Kâşgarî’nin Ādābü’ś-Śāliĥįn adlı eseri hakkında bilgi verilmiş, eserde yer alan belirteçlerin fiillerle kullanımı eş dizimlilik ilkesine göre değerlendirilmiştir.

Adabü’s-Salihin, Muhammed Sâdık Kâşgarî, eş dizimlilik, belirteç, fiil.

Muhammed Sādıq KāshgarĮ, one of the prominent figures of late Chagatai literature, produced works in history, religion, ethics, biography, poetry, and translation. He studied Persian, mathematics, literature, history, and geography at Madrasa-i Hāmidiye in Kāshgar’s Döletbag village, later teaching at the Kāshgar Khanate Madrasa and serving as chief qadi of the Kāshgar Sharia Court. His work Ādābü’ś-Śāliĥįn, a seven-chapter treatise on etiquette, survives in two editions -published by the Uzbekistan Academy of Sciences and in Istanbul- the latter remaining unexamined in academic research. Verbs, a central subject of Turkish grammar since historical periods, are particularly significant in this work, which provides rich material for linguistic studies. Collocation, a linguistic concept that analyzes the relationships between words through various approaches, forms the methodological framework of this study. Accordingly, the research introduces Muhammed Sādıq KāshgarĮ’s Ādābü’ś-Śāliĥįn and evaluates the use of adverbs with verbs in the text through the principle of collocation.

Adabü’s-Salihin, Muhammed Sadıq KashgarI, collocation, adverb, verb.