AN UNDISCOVERED SAMPLE OF TURKISH LEXICOGRAPHY IN OTTOMAN PERIOD: AN UNKNOWN WORK OF OSMANZÂDE AHMET TÂIB TITLED MİR’ATÜ’L-MÜŞKİL
Abstract
Osmanlı döneminde Türkçe kelimelerin madde başı yapıldığı ikinci lügat bugüne kadar keşfedilmemiş Mir’atü’l-Müşkil adlı sözlüktür. Sözlük, bu yönüyle yanlış olarak Osmanlı döneminin ilk etken karakterli sözlüğü olarak bilinen Şeyhülislam Mehmed Esad Efendi’nin Lehcetü’l-Lügat adlı eserinden de önce gelir. Türkçe-Arapça-Farsça üç dilli bir sözlük olarak tertip edilen eser, on yedinci yüzyılın ünlü şairi Osmanzâde Ahmed Tâib’in kaleminden çıkmıştır. Yaşadığı dönemde “reîs-i şâirân” unvanıyla anılan Osmanzâde Ahmed Tâib’in müellefatı arasında bu isimle bir sözlüğün bulunduğuna kaynaklarda rastlanmamıştır. Mir’atü’l-Müşkil, Osmanlı dönemi Türk sözlükçülüğünün ikinci etken sözlüğü olması yanında Osmanzâde Ahmed Tâib’in bilinmeyen eseri olarak da önem arz eder.
Gerek Türk dili gerekse Türk edebiyatı tarihi açısından kıymeti yüksek olan Mir’atü’l-Müşkil ilk kez bu çalışmayla tanıtılmıştır. Makalede eserin adı, müellifi, telif tarihi, nüshası, düzenlenişi ve Türkçe söz varlığı hususunda bilgiler verilmiş ayrıca eserin mukaddimesinin yazı çevirimi sunulmuştur.
Keywords
Osmanzâde Ahmed Tâib, Mir’atü’l-Müşkil, Sözlük, Osmanlı Türkçesi.