BİR ART GÖNDERİM ÖGESİ OLARAK ZAMİR VE İŞARET SIFATLARININ ATEBETÜ’L-HAKAYIK’TAKİ GÖRÜNÜMLERİ
(THE APPEARANCES OF PRONOUNS AND DEMONSTRATIVE ADJECTIVE AS AN ANAPHORIC ELEMENT IN ATEBETÜ'L-HAKAYIK
)
|
Author
|
:
Erol KUYMA
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2022
|
|
Number |
:
11/1
|
|
Page |
:
16-35
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5433
|
Özet
Metinler, hem oluşturuldukları dönemin tanıkları hem de somut dil verileri olarak birçok disipline kaynaklık ederler. Gelişigüzel dizilmiş dilsel ögeler nasıl bir cümle değeri taşımazsa rastgele bir araya getirilmiş cümleler de metin değeri taşımaz. Metni meydana getiren sözcük, sözcük öbekleri ve cümle dizileri arasında tutarlılık ve bağdaşıklık açısından bir uyumun ve bütünlüğün olması gerekir. Bağdaşıklığın sağlanması için gerekli ögelerden biri de art gönderimlerdir. Art gönderimler, dil ögelerinin metin içi ilişkilerini gösteren önemli unsurlardır. Bu çalışmada, Atebetü’l-Hakayık’ta art gönderim ögesi olarak yer alan kişi zamirleri, işaret zamirleri ve işaret sıfatları tespit edilmiş, söz konusu ögelerin metnin kuruluşuna ve bağdaşıklığına olan katkısı görülmeye çalışılmıştır. Eserde, sıfat tamlaması kuruluşunda yer alan işaret sıfatları ile zamirlerin ekli / eksiz şekillerinin sözcük, sözcük öbeği ve cümle şeklinde farklı yapıdaki unsurlara gönderimde bulunduğu gözlemlenmiştir. Bu çeşitlilik, işaret sıfatları ve zamirlerin anlatımda belirleyici ölçütlerden olan akıcılık ve sözcük tasarrufu gibi niteliklerin sağlanmasındaki yerini de göstermektedir.
Anahtar Kelimeler
Atebetü’l-Hakayık, art gönderim, zamirler, işaret sıfatları.
Abstract
Texts have a position as a source for many disciplines both as witnesses of the period in which they were created and as concrete language data. Just as the randomly arranged linguistic elements are not a sentence, the randomly put together sentences cannot be a text. It is necessary to provide a harmony and integrity in terms of coherence and cohesion elements between the phrases and sentence sequences that constitute the text. One of the necessary elements to ensure cohesion is anaphoras. Anaphoras are important elements that show the in-text relationships of language elements. In this study, personal pronouns, demonstrative pronouns and demonstrative adjectives, which are used as anaphoric elements in Atebetü'l-Hakayık were determined and the contribution of these elements to the establishment and cohesion of the text was tried to be seen. In the work, it has been observed that the demonstrative adjectives in the construction of the adjective phrase and the suffixed / unaffixed forms of the pronouns refer to elements of different structures in the form of words, phrases and sentences. This variety also shows the place of demonstrative adjectives and pronouns in providing qualities such as fluency and word saving, which are decisive criteria in expression.
Keywords
Atabetü’l-Hakayık, anaphora, pronouns, demonstrative adjective.