HOÍD TAMİR YAZITLARININ İÇERİK ÖZELLİKLERİNE GÖRE TASNİFİ VE HOÍD TAMİR X YAZITI ÜZERİNE ANLAMLANDIRMA DENEMESİ
(THE CLASSIFICATION Of HOÍD TAMIR INSCRIPTIONS ACCORDING TO CONTENT CHARACTERISTICS AND AN EXPERIMENT ON THE MEANING OF HOÍD TAMIR X INSCRIPTION
)
|
Author
|
:
Muhammed Mustafa BAKIR
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2021
|
|
Number |
:
10/4
|
|
Page |
:
1271-1281
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5400
|
Özet
Moğolistan’daki Hoíd Tamir veya Tayhar Çuluu Yazıtları olarak bilinen kaya yazıtları Hoíd Tamir kayalığındadır. Alyılmaz’ın verdiği bilgilere göre yazıtların bulunduğu kayalığın GPS bilgileri 1596 m, 47T 0669407, UTM 5274337 şeklindedir (2003, s. 188). Bu kayalık üzerinde oldukça fazla sayıda yazıt mevcuttur. Kayalığın üzerindeki yazıların korunması gerekmektedir. Zira epeyce tahrip olmuşlardır. Yazıtlar çeşitli alfabelerle çeşitli dönemlerde yazılmışlardır. Eski Türklerin bölgeye verdikleri önemin anlaşılabilmesi için çalışmada bahsi geçen kayalıkta bulunan (Kök)türk harfli yazılar esas alınarak çalışılmıştır. Böylelikle eski Türklerin inanç ve düşün dünyaları hakkında da bazı bulguların ortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Buradaki (Kök)türk harfli yazıtlar içerikleri açısından genel olarak birbirlerine benzerlik göstermektedirler. Bölgedeki diğer yazıtlardan ayrışan Hoíd Tamir X yazıtı üzerinde ikna edici bir okuma – anlamlandırma çalışması yoktur. Bu nedenle Hoíd Tamir X yazıtı üzerinde okuma ve iki adet anlamlandırma denemesi yapılarak yazıt değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Hoíd Tamir, Tayhar Çuluu, kaya yazıtları, Köktürk, eski Türkçe.
Abstract
The rock inscriptions known as the Hoíd Tamir or Taikhar Chuluu Inscriptions in Mongolia are on the Hoíd Tamir rock. According to the information given by Alyılmaz, the GPS information of the rock where the inscriptions are located is 1596 m, 47T 0669407, UTM 5274337 (2003, p.188). There are many inscriptions on this rock. The writings on the rock need to be preserved. Because they have suffered too much damage. The inscriptions were written in various alphabets in various periods. In order to understand the importance that the ancient Turkic people gave to the region in their own time, the study was based on the runic letters found on the rock. In addition, it is aimed to reveal some findings about the world of belief and thought of the ancient Turkic people. The runic-letter inscriptions here are generally similar to each other in terms of their content. There is no convincing reading and interpretation work on the Hoíd Tamir X inscription, which differs from other inscriptions in the region. For this reason, the Hoíd Tamir X inscription was tried to be evaluated by reading and making two interpretations.
Keywords
Hoíd Tamir, Taikhar Chuluu, rock inscriptions, old Turkic, old Turkic language.