BİR SÂKÎNÂME ÖRNEĞİ OLARAK DEHHÂNÎ’NİN “OLA” REDİFLİ GAZELİ
(AS A AN EXAMPLE OF SÂKÎNÂME DEHHÂNÎ’S GHAZAL WITH “OLA” RADIF
)
|
Author
|
:
Sait YILTER
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2022
|
|
Number |
:
11/1
|
|
Page |
:
93-122
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5398
|
Özet
İşret meclisi, yemek, içmek, sohbet etmek, şarkılar söylemek ve şiirler okumak gibi etkinliklerin yapıldığı toplantılardır. Bu meclislerde içilen içkilere ve söylenen şiirlere müzisyenler eşlik eder. Sâkî, sevgili, dostlar, baharatlar, mumlar, türlü kokuların bulunduğu meclislerde tavla ve satranç oynanır. Genellikle bahar mevsiminde ay ışığının parlaklığıyla aydınlanmış, bir havuz kenarında kurulmuş güzel bir bahçede işret meclisleri düzenlenir. Meclisler hoş sohbetlerin yapıldığı toplantılar olarak gazellerin, kasidelerin, mesnevilerin, terkib-i bent ve terci-i bentlerin konusu olmuştur. Sâkînâmeler ise sâkîden, içkiden, içkinin çeşitlerinden, içki araç ve gereçlerinden, içki toplantılarından, sürahiden, meyden, mahbûbdan, mevsimlerden, içki meclisindeki yemeklerden bahseden farklı edebî bir tür olarak öne çıkmıştır.
Klasik Türk şiirinin kurucularından biri olan Dehhânî “ola” redifli gazelinde işret meclisinde bulunması gereken unsurlara yer vermiştir. Bir sâkînâme özelliği taşıyan bu metnin, çok nadir görülen gazel formunda yazılmış olması dikkat çekicidir. Gazelin tamamında okuyucuya seslenen şair, işret meclisini anlattığı için daha çok somut kavramlara yer vermiştir. Dehhânî metinde mekân olarak işret meclisinin tasvirini yapmıştır. Gazelde içki, içkinin çeşitleri ve özellikleri, yeme-içme, kadeh, sâkî, mutrip ve musiki aletleri, sevgili, mum, ağzına kadar dolu bir havuz, yeşil bir bahçe, tavla ve satranç gibi bir sâkînâmede bulunan birçok unsura yer verilmiştir. Gazel bu yönüyle bir sâkînâme özelliği taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler
İşret meclisi, sâkînâme, mey, Dehhânî, gazel.
Abstract
Ishrat assemblies are meetings where activities such as eating, drinking, chatting, singing songs and reading poems are held. Musicians accompany the drinks and poems sung in these meetings. Backgammon and chess are played in assemblies where there are sâkî, lovers, friends, spices, candles and various scents. Ishrat meetings are usually held in a beautiful garden by a pool, illuminated by the brightness of the moonlight, in the spring season. Ishrat assemblies have been the subject of ghazals, rubais, masnawis, terkib-i bent and terci-i bents as meetings where pleasant conversations are held. Sakînâmes, on the other hand, stand out as a different literary genre that talks about sâkî, liquor, types of liquor, liquor tools and equipment, liquor meetings, pitchers, squares, lovers, seasons, and the meals in the liquor assembly.
Dehhânî, one of the founders of classical Turkish poetry, included the elements that should be in the ishrat assembly in his ghazal with "ola" radif. It is noteworthy that this text, which has the characteristics of a sâkînâme, was written in the form of a very rare ghazal. Addressing the reader in the entire ghazal, the poet included more concrete concepts as he explained the sign assembly. Dehhânî has described the sign assembly as a place in the text. In the ghazal, many elements such as alcohol, types and characteristics of alcohol, eating and drinking, glass, sâkî, mutrip and musical instruments, lovers, candles, a pool filled to the brim, a green garden, backgammon and chess are included. Ghazal has the characteristic of a sâkînâme in this respect.
Keywords
Ishrat assembly, sâkînâme, drink, Dehhânî, ghazal.