+SIrA- MORFEMİNİN YAPI, KÖKEN VE GÖREV İNCELEMESİ
(ANALYSIS OF THE STRUCTURE, ORIGIN AND FUNCTION OF +SIrA- MORPHEME
)
|
Author
|
:
Emel TEK
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2021
|
|
Number |
:
10/2
|
|
Page |
:
511-525
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5250
|
Özet
Türk dili bünyesinde barındırdığı ses, ek, kelime, tamlama, cümle ve söz düzeyinde görev ve anlam içeriğine sahip olması yönüyle ayırt edilebilen en küçük düzeyden en geniş düzeye birçok yapı bilgisi kuralına sahiptir. Yapı bilgisi ilgili unsurların, bir prensip, bir kanun etrafında nasıl toplandığının cevabını verir. Ekin yapısı, bu unsurun dilde kelimeye karşı yerini, fonksiyonunu belirleyen cephesidir. Ayrıca her eki diğer eklerle yandaş ve yerdaş karşıtlık düzeninde bir araya getiren bir yapı vardır. Diğer yandan ekte, kelimede olduğu gibi müstakil bir şekil söz konusu değildir. Bir görev unsuru olması nedeniyle sahip olabileceği tüm şekilleri kelimeyle ilişkisi belirler. Bununla birlikte eke ait şeklin menşei ve hayatı eş zamanlı ve art zamanlı bir incelemeye muhtaçtır.
+SIrA- eki, ilk örneklerini gördüğümüz Köktürk Yazıtlarından çağdaş Türk şivelerindeki örneklerine kadar yüzyıllardır çeşitli üst ve alt fonksiyonlarıyla hayatını sürdüren bir morfemdir. Çalışmamızda kendisine ait ayrıntılı bir yapı, menşe, fonksiyon incelemesi yapılarak ekin içeriği gözler önüne sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
+SIrA-, ek, şekil, yapı, görev.
Abstract
Turkic has many structure from micro level to macro level in terms of having the function or meaning content at the level of phoneme, suffix, word, phrase, sentence and more. Structure knowledge answers how the relevant elements gather around a principle, a rule. The structure of the suffix is the aspect that determines the position and function of this element in the language with the word. There is a structure that structures each suffix with other suffixes in a syntagm and paradigm contrast order. On the other hand, there is no own morphemes in the suffixes as in the words. Since it is a functional element, it determines all the allomorphs it has / may have, the relationship with the word. However, the origin and life of the suffix needs a diachronic and synchronic examination.
The suffix + SIrA- is a morpheme that has lived for centuries with its various main and the other functions, from the Orkhon Inscriptions, the first examples of which we have seen, to the examples in contemporary Turkish dialects. In our study, a detailed structure, origin, function examination was made and the content of the suffix was presented.
Keywords
+SIrA-, suffix, morpheme, structure, function.