KIRGIZ KÜLTÜRÜNDE “AK” RENGİNİN KAVRAMLAŞMASI VE ANLAM ALANLARI
(CONCEPT OF “WHITE COLOR” IN KYRGYZ CULTURE AND MEANING AREAS
)
|
Author
|
:
Fatih ÇELİK
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2020
|
|
Number |
:
9/4
|
|
Page |
:
1395-1410
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5114
|
Özet
Bu çalışmada Kırgız Türklerinin ‘ak’ rengine yaşamlarının hangi alanlarında, nasıl manalar yükleyerek kullandıklarına dikkat çekilmiştir. Çalışma; düğün merasimleri, çocuk yürümeye yeni başladığı sıra söylenen deyişler, dualar, oyunlar, ağıtlar, tekerlemeler, bilmeceler, atasözleri ve deyimler, kalıplaşmış sözler, kişi adları, hayvan adları, yer adları, bitki adları olarak sınıflandırılıp, ardından buralarda geçen ‘ak’ kelimeleri bulunup bunların nasıl kullanıldığı ve hangi manalara geldiği açıklanmıştır. Çalışmanın asıl maksadı Kırgız Türklerinde 'ak' renginin nasıl bir karşılık bulduğunu ortaya koymak ve 'ak' isminin bir renk karşılığı olmaktan çıkıp toplum içerisinde çok farklı anlamları karşılayan bir kavram olduğunu ortaya koymaktır. Kırgız Türklerinin sözlü edebiyatı bin yıl öncelerine dayanmaktadır. Bu durum dikkate alındığı zaman 'ak' renginin yeni kavramlar bularak çeşitlenmesi ve yayılması, kabul görüp kalıplaşması uzun bir zaman gerektirmiştir. Bu çalışmada ele alınan kaynakların çoğu çok eski zamanlardan gelmekte olan sözlü edebî ürünlerdir. Yukarıda belirtilen kaynaklar tek tek ele alınarak 'ak'ın büründüğü mana ortaya konulup yorumlanmıştır. Çalışmanın başında Kırgızca açıklamalı sözlükte 'ak' maddesinin açıklamasına yer verilmiştir. Sözlükte 'ak' maddesi açıklanırken ak- fiilinin ve bu fiilden türeyen yapıların açıklaması da verilmiştir fakat bu çalışmada sadece isim olan 'ak' kelimesi ele alındığı için bu açıklamalar alınmamıştır.
Anahtar Kelimeler
Kırgızlar, kültür, ak, renk, anlam.
Abstract
In this study, the meanings of the Kyrgyzs 'white' color have been revealed. In this study wedding ceremonies, prayers, games, laments, rhymes, riddles, proverbs and idioms, classified as person names, animal names, place names, plant names. Followed by the white words found here. The meanings of these words were stated. The main purpose of the study is to reveal how the white color of the Kyrgyz people found a response. The written literature of the Kyrgyz is not ancient but oral literature dates back a thousand years. It used to be a long time to add a new meaning to a word. Nowadays it is very easy and fast to derive new words. Most of the sources discussed in this study are oral literary products from ancient times. The importance of the study is to find that the white balance has very different meanings. At the beginning of the study, the description of the white matter was included in the Kyrgyz annotated dictionary.
Keywords
Kyrgyz, culture, white, color, meaning.