KLASİK TÜRK ŞİİRİNE İSLAM SANATLARI ESTETİĞİNİN BİR YANSIMASI: “EŞ’ÂR-I PERÎŞÂN
(A REFLECTION OF THE AESTHETICS OF ISLAMIC ARTS IN CLASSICAL TURKISH POETRY: “EŞ’ÂR-I PERÎŞÂN”
)
|
Author
|
:
Mustafa Uğur KARADENİZ
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2019
|
|
Number |
:
8/4
|
|
Page |
:
2022-2035
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4583
|
Özet
Klasik Türk şiiri, estetik ilkelerini İslam sanatından almıştır. Klasik dönem şiiri estetiği de belli bir biçim ve anlam bütünlüğüyle ortaya çıkmıştır. Bu şiirin bir özelliği olan konu bütünlüğünün yokluğu, bir eleştiri unsuru olmamalıdır. Bu özellik, klasik Türk şiirinin, kaynağını İslam sanatları estetiğinden aldığı önemli bir niteliktir. Şiir metinlerinin konu bakımından dağınık olması, İslam sanatları estetiğinde bulunan modüler sistemin şiire yansımasının bir sonucudur.
Klasik Türk şiiri, beyitlerin bir araya gelerek oluşturduğu bir metin formuna sahiptir. Bu şiir formunda beyitler, tek başlarına anlamlı küçük birimleri temsil etmektedir. Bu şiir geleneğinde, şiir metninden herhangi bir beyit ait olduğu bütünden koparılsa da canlılığından herhangi bir şey kaybetmeyecektir. Benzer biçimde İslam sanatlarında yaygın olan modüler sistem de anlamlı küçük birimlerin bir araya gelerek daha büyük birimleri meydana getirmesi yoluyla oluşur. İslam sanatları estetiğinde yaygın olan bu formu, klasik dönem şairleri de “eş’âr-ı perîşân”, “perîşân güftâr”, “perîşân ebhâs”, “elfâz-ı perîşân” gibi ifadelerle vurgulamışlardır.
Anahtar Kelimeler
Klasik Türk şiiri, modüler sistem, İslam sanatı, estetik.
Abstract
Classical Turkish poetry has taken its aesthetic principles from Islamic art. The aesthetics of classical period poetry emerged with a certain form and integrity of meaning. The absence of subject integrity, which is a characteristic of this poem, should not be an element of criticism. This feature is an important feature of classical Turkish poetry, the origin of Islamic art aesthetics. The diffusion of poetry texts in terms of subject matter is a result of the reflection of the modular system in the aesthetics of Islamic art to poetry.
Classical Turkish poetry has a text form formed by couplets coming together. In this poem form the couplets alone represent significant small units. In this tradition of poetry, even if any couplet from the poem text is detached from the whole to which it belongs, it will not lose anything from its vitality. Similarly, the modular system, which is common in Islamic arts, is formed by bringing together smaller units that are meaningful. This form, which is common in the aesthetics of Islamic arts, has also emphasized the poets of the classical period with expressions such as “eş’âr-ı perîşân”, “perîşân güftâr”, “perîşân ebhâs” and “elfâz-ı perîşân”
Keywords
Classical Turkish poetry, modular system, Islamic art, aesthetics.