İŞLEVSEL BAĞLAMDA KATMERLİ ÇATI KAVRAMI
(CONCEPT OF MULTIPLE VOICE IN FUNCTIONAL CONTEXT
)
|
Author
|
:
Muharrem YILDIZ
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2018
|
|
Number |
:
7/3
|
|
Page |
:
1643-1659
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4238
|
Özet
Çatı, anlamsal değişim ve cümle içinde ögeler arası rol dağılımında oldukça etkin olduğundan dilin anlamsal boyutunun şekillenmesinde merkezi konumda yer alır. Çatı ekleri, cümlenin derin ve yüzey yapısında mantık çerçevesinde ve bir amaç doğrultusunda belirli değişimler meydana getirir. Bu değişimler esnasında da derin yapı ile yüzey yapı arasında anlamsal boyut şekillenir.
Türk dilinde dilbilgisel alandaki çatı çalışmalarında, fiilin ekler vasıtasıyla biçim değiştirme ve bu biçimsel değişimden cümle ögelerinin etkilenmesi incelenir. Bu inceleme de daha çok biçimsel düzlemde ele alınır. Oysa, çatı bahsini, salt şekilsel düzlemde ele almak, konunun izahı için yetersizdir. Çatı, şekil bilgisel, sözdizimsel ve anlamsal bir düzlemde irdelenmelidir. Aynı ekin farklı işlevlerine dikkat edilmeksizin yapılan şekil bilgisel tabanlı bu tasnifler konunun izahını karşılamada yetersiz kalmaktadır.
Konuya salt şekil bilgisel açıdan yaklaşmanın ortaya çıkardığı tartışmalı konulardan biri de fiil kök veya gövdesinin üzerine aynı çatı kategorisi içerisinde değerlendirilen iki ekin üst üste gelmesi ile oluşan, “katmerli çatı”, “çok çatılı”, “çift çatılı”, “katmerli edilgenlik”, “katmerli ettirgenlik” olarak adlandırılan durumdur.
Anahtar Kelimeler
katmerli çatı, oluşlama, kılışlama, pekiştirme.
Abstract
As voice is rather active in semantic change and in casting among the items in the phrase, it stands in the central position in the shaping of a language’s semantic dimension. Voice suffixes generate particular logical and purposeful changes in the deep and surface structure of the phrase. In due course of these changes, the semantic dimension between the deep structure and the surface structure takes forms.
In the grammar-based studies on voice in Turkish, the change in form a verb encounters through affixation and the effect of this formal change on the sentence elements is investigated. This investigation is dealt mostly on the formal plane. However, it is not enough to deal with voice just on the formal plane. Voice should be examined in morphological, syntactic and semantic planes. These morphological dissections carried out without paying attention to the different functions of the same affix are not enough to meet the explanation of the topic.
One of the argumentative topics caused by approaching the topic from only the morphological aspect is the situation referred to as “multiple voice”, “multi-voiced”, “double voice”, “multiple passivity”, “multiple factitive”, which is formed when two affixes, which are evaluated within the same voice category are used on the verb stem one after another.
Keywords
multiple voice, making a action word, making process word, intensifying.