TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE YANSIMALI SORULARIN YAPI VE İŞLEV ÖZELLİKLERİ: TİYATRO METİNLERİ ÖRNEĞİ
(STRUCTURAL AND FUNCTIONAL CHARACTERISTICS OF ECHO QUESTIONS IN TURKISH: EXAMPLE OF THEATRE TEXTS
)
|
Author
|
:
Nigâr OTURAKÇI ORBAY
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2018
|
|
Number |
:
7/2
|
|
Page |
:
788-805
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4101
|
Özet
Türkiye Türkçesinde soru türleri, soru ekli sorular, soru sözcüklü sorular ile ezgi soruları olmak üzere üçe ayrılır. Kimi çalışmalar, yansımalı soruları da bu sınıflandırmaya dâhil eder. Bu çalışmanın konusunu oluşturan yansımalı sorular, bir düz tümce veya bir soru tümcesi üzerine kurulan ve sıklıkla diyaloglarda geçen sözcüklerin anlaşılamaması, duyulamaması ya da söylenene inanılamaması gibi durumlara bağlı olarak kurulan sorulardır. Soru eki, soru sözcüğü ya da ezgi sorusu kullanılması sebebiyle adı geçen soru türlerine benzeyen yansımalı sorular, aslında “bağımlı sorular”dır. Bir başka ifadeyle, yansımalı sorular, öncesinde bir düz tümce ya da soru ekiyle, soru sözcüğüyle, ezgi sorusuyla kurulu bir soru tümcesi gerektirir. Bağımlı olmaları sebebiyle diyalog merkezli metinlerde daha sık kullanıldığı düşünülen yansımalı soruların bu çalışmadaki örneklemini ise tiyatro metinleri oluşturmuştur. Çalışmanın birinci bölümünde diyaloğun konuşucu - dinleyici tarafları ile konuşucunun kurduğu tümce türü göz önünde bulundurularak yansımalı soru türlerinin belirlendiği bir sınıflandırma önerilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise yansımalı soruların işlevleri değerlendirilmiş ve araştırma örneklemi doğrultusunda yansımalı soruların anlayamama, düşünme, inanmama, kızma, korkma, konuya dikkat çekme, onaylatma, reddetme ve şaşırma işlevlerinde kullanıldığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
Soru tümcesi, soru türleri, yansımalı soru, yapı, işlev, tiyatro metni.
Abstract
Question types in Turkish are classifed as yes/no questions, wh- questions and questions with intonation. Some studies includes echo questions in this classification. Echo questions that constitute the subject of this study are questions which are established on the basis of a declarative or on interrogative sentence, which often can not be understood, heard, or believed to be spoken in dialogues. Echo questions are similar to question types of yes/no questions, wh- questions or questions with intonation because of the usage of those and in point of fact that they are “dependent”. In other words, echo questions priorly need declarative or interrogative sentence with yes/no questions, wh- questions, questions with intonation. Since echo questions are dependent, they are used in the texts which are made of dialogs such as in theatre texts. So, theatre texts are the research sample of this study. First part of the study includes the proposal of classification of echo question types under the consideration of a dialogue which includes speaker-listener sides and type of sentence which is made by speaker. In the second part of the study, functionality of echo questions are evaluated and according to research sample, echo questions are used in incomprehension, consideration, anger, conspicuousness, approval, denial and astonishment functions.
Keywords
Interrogative sentence, question types, echo question, structure, function, theatre text.