CÂM-I CEM-ÂYÎN’DE CEM SULTAN’IN TALİHSİZ HAYAT HİKÂYESİ VE YENİ ŞİİRLERİ
(THE UNLUCKY LIFE STORY OF CEM SULTAN IN CÂM-I CEM-ÂYÎN AND HIS NEW POEMS
)
|
Author
|
:
İdris KADIOĞLU
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2017
|
|
Number |
:
6/4
|
|
Page |
:
2302-2321
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.3951
|
Özet
Bu çalışmada, Bayatî’nin Câm-ı Cem-âyîn adlı eserindeki Cem Sultan’a ait hasb-i hâl türü şiirler üzerinde durulmuştur. Çalışmanın amacı eserden yola çıkarak şairin hayatı, kişiliği, şiirleri ve dönemi hakkında bilinmeyenleri ortaya koymaktır. Çalışma, Şehzâde Cem (ö. 900/1495) ve Hasan Bayatî (ö. 900/1495’te sağ) arasında Kâbe’de şiirle başlayan dostluğu; Câm-ı Cem-âyîn adlı eserin yazılış sebebi, konusu, önemi ve neşrini içermektedir. Bu çalışmayla, Cem’in Türkçe divanında yer almayan iki şiiri incelenmiş olup hem bu şiirlerden hem de Ali Emîrî’nin tespitlerinden yola çıkılarak Cem Sultan’a dair yeni bilgilere ulaşılmıştır. Türk-Osmanlı neslinin öz tarihçesi olan Câm-ı Cem-âyîn, Bayatî ve özellikle Cem Sultan’ın hayat ve kişiliğine dair önemli bilgiler içermesi bakımından oldukça önemli bir eserdir. Çalışma giriş, iki bölüm, sonuç ve kaynakçadan oluşmaktadır. Giriş bölümünde, Câm-ı Cem-âyîn’i eski harflerle neşreden Ali Emîrî’nin ön sözü ve eserin dîbâcesindeki bilgiden hareketle eser ve müellifi hakkında bilgi verilmiş, sonra adı geçen eserin şekil, içerik ve yayın bilgisi üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde, iki farklı eserden Cem’in hayatına dair yeni bilgiler aktarılmış, Bayatî’nin Farsça bir gazeli ve bu gazele Cem Sultan tarafından yazılan Türkçe bir nazire gazel incelenmiştir. İkinci bölümde, Câm-ı Cem-âyîn’in hatime bölümünde yer alan ve çalışmamıza konu olan tarihî bir “tahmisnâme” şekil, içerik, dil ve anlatım özellikleri yönünden incelenmiştir. Hasb-i hâl türündeki bu önemli manzumenin tam metni, dil içi çevirisi ve notlarla birlikte verildikten sonra sonuç ve kaynakça yazımıyla çalışma tamamlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Cem Sultan, Hasan Bayatî, Câm-ı Cem-âyîn, Tahmisnâme, Ali Emîrî, Nevadir-i Eslaf.
Abstract
This study focuses on Cem Sultan’s poems written in the tone of friendly chat included in the book Câm-ı Cem-âyîn by Bayatî. The study aims to reveal what is unknown about the poet’s life, personality, poems and his era. This study is concerned with friendship between Prince Cem (date of death 900/1495) and Hasan Bayatî (date of death 900/1495 in life) which started in Kaaba, the reason why the book “Câm-ı Cem-âyîn” was written, its importance and publication. This current study analyses two poems of Cem Sultan which are not included in his Turkish Collection of Poems, and makes explorations about Cem Sultan by setting out from these two poems and from the findings obtained by Ali Emîrî. Câm-ı Cem-âyîn, a short history of Ottoman Turks lineage, is a very important work in that it includes information on Bayatî’s and especially Cem Sultan’s life and personality. The study consists of introduction, two chapters, conclusion and a chapter about bibliography. In the introduction part the preface written by Ali Emîrî, information about the work based on the preface, and about the author is presented and then information on the form, content and publication of the book is offered. In Chapter One information about Cem Sultan’s life is given based on two different studies, and a lyric poem (gazal) written by Bayatî in Persian language and a poem written by Cem Sultan in parallel to Bayatî’s gazal in Turkish language (nazire gazal) are also analysed in this chapter. In Chapter Two a historical “tahmisnâme”, which is included in the epilogue of Câm-ı Cem-âyîn and which is the subject matter of this study is analysed in terms of form, content, and linguistic and stylistic properties. Having paraphrased the full text of this important poem- which is in the tone of friendly chat- with explanatory notes, the book reaches the conclusion and ends with bibliography giving references.
Keywords
Cem Sultan, Hasan Bayati, Cam-ı Cem-ayin, Tahmisname, Ali Emiri, Nevadir-i Eslaf.