Örtmece Sözlerin Mantığı: Kazak Türkçesi ile Türkiye Türkçesinde Karşılaştırmalı Model Analizi
(Euphemism: A Comperative Model Analyses in Kazakh and Turkish
)
|
Author
|
:
Ferhat KARABULUT
Gulmira OSPANOVA
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2013
|
|
Number |
:
2/2
|
|
Page |
:
122-146
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.156
|
Özet
Kavramları adlandırma ihtiyacı duyan birey, adlandırdığı olguyu toplumsal ortama taşımada çoğu zaman baskı yemiştir. Tabu kavramı ile açıklanabilecek bu baskı, aslında hem bireysel hem de toplumsal boyutlar taşımaktadır. Toplumsal tabu, yasakçıdır ve kuralcıdır. Tabu sonucunda birey ve toplum iletişimde dil içerisinde başka bir alt dil alanı oluşturmak zorunda kalmıştır. Ortaya çıkan bu dilsel alana örtmece (örtük anlatım) adı verilmiştir. Örtmece (euphemism), dilin sosyo-psikolojik boyutunda yer alır ve aslında bir zenginlik kaynağı olarak kabul edilmelidir.
Bu çalışmada, tabuların baskısı sonucunda ortaya çıkan örtmeceler üzerinde durulacaktır. Milli, yerel, geleneksel ve tarihsel boyutları da olan örtmecenin, oluşum mantığı ve oluşum yolları değerlendirilecektir. Kazak Türkçesi ve Türkiye Türkçesinin örtmece mantığı ele alınacak, diğer Türk lehçelerinden ve dillerden örneklerle konu tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
örtmece, Kazak Türkçesi, Türkçe, dil, tabu
Abstract
Due to the cultural differences and in many respect similarities, Kazakh euphemism is slightly different from that of Turkish, but they are almost identical in pragmatic functions. Euphemism has numerous pragmatic functions, but five of them are taboo, avoiding vulgarity, concealing, beautification and humor. Euphemism is frenkuently used in daily communications. Using euphemism correctly can create harmonious atmosphere and build good personal relationship. Euphemism is the reflection of society, and its development is closely related to religions, social psychology and politics.
In this paper, the constituent ways of euphemism and principles of its use in Kazakh and Turkish will be examined and discuessed.
Keywords
euphemism, Kazakh, Turkish, language, taboo