Özet
YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE YAPILAN METİN UYARLAMA ÇALIŞMALARININ BETİMSEL ANALİZİ
Yabancı dil öğretiminde pedagojik ihtiyaçlar nedeniyle uyarlanmış metinlerden yararlanılmaktadır. Özgün metinler, yabancı dil öğrenicileri için yazılmamıştır, bu nedenle doğrudan öğretim ortamında kullanılmaları her zaman mümkün değildir. Özgün metinler hedef kitlenin dil seviyesine uygun hâle getirilerek uyarlanmaktadır. Uyarlanmış metinlerde sözcükler daha yaygın kullanılanlarla, dil bilgisi unsurları daha basit olanla değiştirilmektedir. Metin uyarlama sezgisel, yapısal ve metindilbilimsel yaklaşımlarla yapılabilmektedir. Uyarlanmış metinler, ders dışı okuma ihtiyacını karşılamak açısından önemlidir. Bu araştırmanın amacı yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde yapılan metin uyarlama çalışmalarını betimlemektir. Araştırmada doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Konuyla ilgili 46 çalışma belirlenmiştir. Verilere betimsel analiz uygulanmıştır. Araştırma sonucunda metin uyarlama çalışmalarının 2010 yılında başladığı, çalışmaların %76.1’inin son 4 yılda yapıldığı, %65.2’sinin yüksek lisans tezi olduğu, %56.8’inin A2 ve B1 düzeylerine yönelik olduğu, %76.4’ünün Modern Türk Edebiyatı metinlerini uyarlandığı belirlenmiştir. Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Metni en sık başvurulan referanstır. Çalışmaların hiçbir aşamasında uzman görüşü almama eğiliminin yaygın olduğu görülmüştür. Uyarlanmış metinlerin okuduğunu anlamaya olumlu etkisi olduğu görülmüştür. Araştırmaların %54.8’inde yapısalcı bir yaklaşımla metinler uyarlanmıştır. Bu sonuçlara göre araştırmaların farklı türde metinlerle zenginleştirilmesi, bilgilendirici metinlere araştırmalarda daha çok yer verilmesi, hedef kitlenin tek düzey olarak belirlenmesi, çalışmaların geçerli ve güvenilir nitelik kazanmasına yönelik tedbirler alınması, uyarlanan metinlerin öğretimsel etkisinin araştırılması, yöntemsel olarak deneysel ve eylem araştırmalarına yönelim, metindilbilimsel yaklaşımla uyarlama yapılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Türkçe eğitimi, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, metin uyarlama, metin uyarlama araştırmaları, araştırmaların yönelimleri.