Özet
DOĞU SAHASI TARİHÎ TÜRK YAZI DİLLERİNDE EŞ ANLAMLILIK ÇERÇEVESİNDE “CÖMERTLİK” KAVRAMI
Tarih boyunca Türkler gerek benimsedikleri dinlerin gerekse belirli oluşumların etkisiyle iyilik, yardımlaşma, cömertlik vb. gibi olumlu kavramları benimsemeye ve hayatlarında uygulamaya çalışmışlardır. Bunun neticesinde konuşulan dil olan Türkçe, zaman içinde bu kavramsal alanlar açısından zengin bir oluşuma sahip olmuştur. Bu olumlu kavramlar arasında bulunan ve çalışmamızın konusunu oluşturan cömertlik kavramı devletin üst yönetiminde bulunan hükümdarlar arasında dahi önemli bir yer tutmuştur. Yöneticiler, İslamiyet’ten önceki ve sonraki dönemlerde gerek sosyal devlet anlayışı gerekse tanrısal vasfın bir yansıması olarak cömertlik kavramına önem vermiş fakir halklı zengin kılmış, çıplak halkı giydirmiş, aç halkı doyurmuşlardır. Bu çalışma; bir ifadenin birden fazla kelimeyle anlatılabildiği bir dil olan Türkçede, tarihsel dönemlerinden itibaren kullanılagelen ‘cömertlik’ kavramı ve bu kavramla aynı anlamda kullanılan diğer ifadeleri tespit etmek ve morfolojik ve semantik açıdan değerlendirmek üzere hazırlanmıştır. Elde edilen ifadeler tarihî dönemlere göre sıralanmış, ifadelerin geçtiği yerler referanslandırılmış ve örneklendirilmiştir. Madde başı alınan kelimelerinin etimolojileri için gerekli etimolojik sözlüklere başvurulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Doğu sahası tarihî Türk yazı dilleri, cömertlik, söz varlığı, etimoloji.