Özet
ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK ELEŞTİREL OKUMA ÖZ YETERLİK ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI
Bu çalışmada ortaokul öğrencilerinin eleştirel okuma öz yeterliklerini belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçeğin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ölçek geliştirme sürecine eleştirel okuma öz yeterliği kavramının literatüre dayalı olarak temellendirilmesi ile başlanmıştır. Bu doğrultuda benzer ölçekler ve literatürdeki bilgilerden hareketle bir madde havuzu oluşturulmuştur. Uygun olduğu düşünülen maddeler taslak forma seçilerek uzman görüşüne sunulmuş, uzman dönütü ve öğrenci cevaplarından hareketle taslak forma son şekli verilmiştir. Ölçeğin psikometrik özelliklerini belirlemek için bu form 2021-2022 eğitim öğretim yılında iki farklı şehirde 722 öğrenciye uygulanmıştır. Elde edilen veri seti ikiye bölünerek 1. grubun verileri, AFA; 2. grubun verileri DFA, yakınsak geçerlik AVE ve bileşik güvenirlikte kullanılmıştır. Ayrıca bir ve ikinci grubun verileri birleştirilerek elde edilen veri seti üzerinden madde analizi ve Cronbach Alpha değerleri hesaplanmıştır. Açımlayıcı faktör analizine göre ölçeğin 19 maddelik 4 faktörden oluşan yapısı, varyansın yaklaşık %54’ünü açıklamaktadır. Elde edilen faktör yapısının doğrulayıcı faktör analizi ile doğrulandığı ve yeterli uyuma sahip olduğu görülmüştür. Ölçeğin güvenirlik kat sayılarının tavsiye edilen .70’in üzerinde olduğu ve maddelerinin ayırt edici düzeyde olduğu görülmüştür. Bu bulgular, ölçeğin gelecekteki araştırmalarda kullanılabilecek psikometrik özelliklere sahip olduğunu göstermiştir.
Anahtar Kelimeler
eleştirel okuma, öz yeterlik, ölçek geliştirme, geçerlik ve güvenirlik.