Özet
ТҮРКІ ТІЛДЕРІНЕ ОРТАҚ БАЙЫРҒЫ ТҮБІРЛЕРДІҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ЖӘНЕ СЕМАНТИКАЛЫҚ СИПАТЫ
Бұл мақала лексикалық-семантикалық кеңістікті диахрондық зерттеу болып табылады. Семантикалық өріс дегеніміз – бір түбірден жасалған, бір мағыналық өріске жататын, белгілі бір түбірдің тіл жүйесінде әртүрлі жолмен дамуы нәтижесінде жасалған сөздер. Зерттеу барысында 'ас, көз және көру' түбір сөздері және олардан алынған сөздер құрылымдық талданды. Қазақ тілінде мұндай сөздердің мысалдары ‘көр-еген-дік’ және т. б. етістіктер болып табылады. Қазақ тіліндегі ‘астық, көзде, көреген’ және сол сияқтылар осы тамырлардан алынған сөздердің бөлігі болып табылады. Осы сыныптың көптеген лексемалары әртүрлі аффикстерді қосу арқылы етістіктерді, зат есімдерді және т.б. құра алады. Осылайша, қазақ тіліне немесе басқа түркі диалектілеріне ортақ түркі тамырына баса назар аудара отырып, біз сол түбірдің туынды сөздерін анықтай аламыз.
Бұл зерттеуде жоғарыда аталған сөздердің түркі тілдеріндегі жалпы және әртүрлі мағыналары анықталды, сонымен қатар осы тамырлардан алынған сөздер және олардың түркі тілдерінде қолданылу салалары ұсынылды.
Anahtar Kelimeler
Диахрондық зерттеу, сөзжасам, жалпы түркі тамырлары, туыстық байланыстар, семантика.