Özet
ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ DÖNEMİ’NDE BUDİST ÇEVREYE AİT “MAYTRISİMİT” ADLI ESERDE GEÇEN “UKMIŞ / UKMAK KERGEK, KÖRÜNÇ VE KÜSENÇİG KÖRÜNÇ” KAVRAM İŞARETLERİ
Türkçe, tarihsel süreçte, her doğal dil gibi diğer diller ile etkileşim içindedir. Etkileşim hâlinde olduğu süreç içinde de kendi gelişim ve değişimini sağlamaya devam etmektedir. Türkçe gerçekleştirmekte olduğu bu etkileşimle birlikte hem kendi olanakları içinde kavram işaretleyerek hem de diğer dillerden kavramları ödünçleyerek kendi gelişimini ve değişimini sağlamaktadır. Dilin tarihsel gelişim ve değişim sürecinde kimi zaman ödünçlenen kavram işareti dilin dil bilgisi ve ses bilgisi özelliklerine göre küçük değişikliklerle Türkçeye kabul edilirken kimi zaman da Türkçe kendi olanakları ile anlam değerini karşılayacak kavramları işaretlemektedir. Eski Uygur Türkçesi Dönemi de Türkçenin bu bağlamda geliştiği ve değişime uğradığı dönemlerdendir. Bu dönem, özellikle etkileşimde bulunulan Sanskritçe ve Toharca gibi dillerden Eski Uygur Türkçesine uyarlanarak yapılan çeviri faaliyetlerinin yoğun olduğu dönemdir.
Budist Çevreye ait Eski Uygur Türkçesi metinleri de Türkçenin bu etkileşimini yazı dili boyutunda yansıtan değerli metinlerdir. Maytrısimit de bu değerli metinlerden biridir. Eser konu ve tema bakımından din içerikli olsa da edebî yönden, dram ve oyun sanatının unsurlarını yazıldığı, okunduğu dönem itibarıyla en iyi yansıtan eserlerden biridir. Çalışmada Maytrısimit adlı eserde yer alan körünç, küsençig körünç ve ukmış / ukmak kergek kavram işaretleri üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Türkçe, Eski Uygur Türkçesi, Maytrısmit.