Özet
DÎVÂNU LUGÂTİ’T-TÜRK’TE HALK HEKİMLİĞİ BÜYÜSEL VE RASYONEL TEDAVİ YÖNTEMLERİ
XI. yüzyılda Kaşgarlı Mahmut tarafından bir sözlük hazırlamak maksadıyla kaleme alınan Dîvânu Lugâti’t-Türk, açıkladığı madde başı kelimeler ile doğrudan ya da dolaylı olarak Türk tarihi, coğrafyası ve kültürüne dair çeşitli konulara temas etmiştir. Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün bahsi geçen şekilde münasebet kurup, muhatap aldığı konulardan biri de halk hekimliğidir. Çeşitli isimler ile adlandırılan halk hekimliği insanların koruma, korunma ve tedavi etme kaygılarının bir sonucu olarak ortaya çıkmış ve kendine has bazı sağaltma metotları geliştirmiştir. Halk hekimliğinin tedavi yöntemleri, büyüsel ve rasyonel nitelikteki işlem ve uygulamalar etrafında şekillenmektedir. İhtiva ettiği malzeme itibariyle ansiklopedik bir sözlük olan Dîvânu Lugâti’t-Türk tıbbi terminoloji bakımından zengin bir birikime, ciddi bir kavram dünyasına sahiptir. Ancak bunlar arasında yer alan tedavi yöntemleri, nitelik bakımından başlı başına özel bir dikkati ve sınıflamayı gerekli kılar. Söz konusu gereklilik bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu araştırmada, “Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün ihtiva ettiği halk hekimliği tedavi yöntemlerinden hangileri büyüsel ve rasyonel niteliktedir?” sorusunun cevabı aranmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Dîvânu Lugâti’t-Türk, halk hekimliği, tedavi, büyüsel tedaviler, rasyonel tedaviler.