Özet
SALTUKLU ESERLERİNDEN TEPSİ MİNARE ÜZERİNDEKİ KÛFÎ KİTABENİN KALİGRAFİSİ ÜZERİNE
Türkler İslamiyet’i kabul etmeden önce Kök-Türk Alfabesi’ni, Soğd Alfabesi’ni ve bu alfabeden geliştirdikleri Uygur Alfabesi’ni günlük hayatta kullandıkları gibi asırlar boyu anıtsal eserlerine nakşetmişlerdir. Kök-Türk kağanlarından Bilge Kağan’ın, kardeşi Köl Tigin’in vefatı üzerine hazırlattığı anıta nakşettirdiği mDTixT : YTugyb / Bengü taş tokıtdım / Ebedî taş hakkettirdim (Alyılmaz, 2005, s. 12-13) ifadesi, yazının plastik sanatlarda titizlikle uygulandığını gösterdiği gibi sonraki yıllarda Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar uzanan coğrafyada ortaya konulacak sayısız ebedî anıtsal eserin başlangıç noktasını da oluşturmuştur.
Türklerin, yazı ile bütünleşen sayısız ebedî anıtsal eserlerinden biri de Saltukluların inşa ettiği Erzurum’daki Tepsi Minare’dir.
Bu çalışmanın amacı eserlerde yalnızca belirli açılardan çekilmiş fotoğraflarla görebildiğimiz, Tepsi Minare’nin üzerinde yer alan muhteşem kûfi kaligrafisini bilişim teknolojisinden yararlanarak bir bütün olarak ele almaktır.
Makalede kûfî karakterin 3D modelleme tasarımlarıyla minaredeki konumu gösterilmiş; tuğla yerleştirme düzeni ve tipografik açıdan karakter anatomisi incelenmiş; eserdeki yazıdan hareketle True Type Font dosyası oluşturulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Erzurum, Selçuklular, Saltuklular, Tepsi Minare, kûfî, kaligrafi, tipografi, font.