il-, èlt-, ilen- FİİLLERİ VE BU FİİLLERDEN TÜRETİLEN KELİMELER ÜZERİNE
(ON THE VERBS OF il-, ėlt-, ilen- AND WORDS DERIVED THESE VERBS )

Yazar : İmdat DEMİR    
Türü :
Baskı Yılı : 2015
Sayı : 4/2
Sayfa : 564-583
202    4406


Abstract
Türkçe, ekler vasıtasıyla sayısız türetmelerin elde edilmesi açısından kavram zenginliğine sahip dillerden biridir. il- fiili de böyle bir zenginliğe erişmiş olan fiil köklerindendir. Kelime, kök olarak bugün Anadolu ağızlarında yaşamaktadır. İlk kez Eski Uygurcada tanıklanan il- fiilinin hem tarihî hem de yaşayan Türk lehçelerinde işlek bir kullanıma sahip olduğu bilinmektedir. Bununla birlikte il- fiili hem fonetik hem anlam açısından èlt- ve ilen- fiilleriyle benzerlik göstermekte, dolayısıyla bu kelimelerin menşei de bir köke dayanmaktadır. Bu çalışmada Tarihî Türk yazı dillerinden Türkiye Türkçesi ve ağızlarına kadar il-, èlt- ve ilen- fiilleriyle ilgili olduğu düşünülen kelimeler üzerinde durulacak, ayrıca tereddütlü kelimeler üzerinde tartışılacaktır.

Keywords
Türkçe, il-, èlt- ve ilen- fiilleri, etimoloji, Tarihî Türk Lehçeleri, Türkiye Türkçesi Ağızları.

Özet
Turkish is one of the languages that have conceptual richness thanks to the ability of acquiring innumerable derivation. Verb il- is among the verb stems which has achieved such a richness. The word lives in Anatolian dialects as a stem. Firstly seen in Old Uighur, verb il- is known to have a productive use both in historical and in modern Turkish dialects. Besides, this verb shows similarity with èlt- and ilen- verbs with regards to phonetics and semantics, therefore these verbs have their origins in il-. This study will dwell on the vocabulary, which are thought to be relevant with il-, èlt- and ilen- verbs, until Turkish, among the historical Turkish literary languages, Turkish dialects and will discuss the uncertain vocabulary.

Anahtar Kelimeler
Turkish, il-, èlt- and ilen- verbs, etymology, historical Turk Dialects, Turkish dialect.