Yazar	: Ahmet PİRİNÇ
Türü	:
Baskı Yılı	: 2020
Sayı	: 9/1
Sayfa	: 425-439
231    1399

Abstract
Orta Asya coğrafyasının kadim toplumlarından biri de Türklerdir. Bu geniş coğrafyada tarihin belirli dönemlerinde bazı Türk boyları farklı dinî tecrübeler yaşamış olsa da ana kitlede daima bir “Tanrı” tasavvuru ve “kutsal varlık” anlayışı var olagelmiştir. Türklerin kutsala ilişkin geliştirdikleri tasavvur yalın bir metafizik düşünceye, basit bir şekilde tasarlanmış kozmolojik öğelere ve bu iki temel perspektifin ahlâkî bir bakış açısıyla değerlendirilip içselleştirildiği hikmet anlayışına dayandırılmıştır. Hakikat merkezli Türk dinî düşüncesi hikmet geleneğine uygun olarak bilgi, cesaret ve kanaatkârlık şeklinde kendini üç ahlaki erdem üzerinden tanımlamıştır. Bundan dolayı Türklerin dünya görüşleri, kozmolojik yaklaşımları, varlık anlayışları, devlet felsefeleri ve toplum teorileri bir yönüyle metafiziksel düşünceye bir diğer yönüyle de ahlakî erdemler üzerine inşa edilmiştir.

Keywords
İslam felsefesi, eski Türk dini, tanrı, hikmet, metafizik.

Özet
One of the ancient societies of Central Asia is the Turks. In this vast geography, Turks who had different religious experiences during certain periods of history have always had a conception of “God” and “holy being”. The imagination developed by the Turks about sacred is a simple metaphysical thought, a simple designed cosmological elements and a moral view of these two basic perspectives which is based, evaluated and internalized on the understanding of wisdom. Truth-centered Turkish religious thought has defined itself through three moral virtues in the form of knowledge, courage and contentment in accordance with the wisdom tradition.Therefore, Turks’ world views, cosmological approaches, perceptions of existence, state philosophies and social theories were built on metaphysical thinking in one aspect.

Anahtar Kelimeler
Islamic philosophy, ancient Turkish religion, god, wisdom, metaphysics.