Yazar	: Nihal ÇALIŞKAN
Türü	:
Baskı Yılı	: 2019
Sayı	: 8/3
Sayfa	: 1709-1741
178    1436

Abstract
Bu çalışmada, “Konuşmaya başladı. Aramaktan çekiniyorum. Gitmesinde ısrar etmeliyiz. Geldiğini biliyorum. Gideceğini söyledi.” gibi kullanımlarda görülen tümleç yan cümlesindeki fiilimsiler ile ana cümlenin fiili arasındaki eşdizimlilik ilişkileri derlem temelli bir yaklaşımla ortaya konacak, bu eşdizimlilikleri yöneten semantik ilişkiler açığa çıkarılarak Türkçenin yabancı/ikinci dil olarak öğretiminde bu tür cümlelerin ele alınışına ilişkin bir çerçeve oluşturulmaya çalışılacaktır. Tümleç yan cümlelerinde ana cümle yükleminin seçiminde temel karşıtlık -mA ve -DIK ekleri arasındadır. Bu yüzden çalışma, bu iki ekin en sık kullanılan yükleme hâli ekli biçimleriyle sınırlandırılmıştır. Bu doğrultuda Türkçe Ulusal Derlemi’nden -mayı ve -duğunu eşdizimliliklerinin bir listesi elde edilmiş, listedeki kelimelerden bağlam içindeki kullanımlarına bakılarak tümleç yan cümlesiyle eşdizimlenen ana cümle yüklemleri tespit edilmiştir. Tespit edilen yüklemler semantik açıdan tasnif edilerek yabancılara Türkçe öğretiminde dikkat edilmesi gereken hususlara işaret edilmiştir.

Keywords
Tümleç yan cümleleri, adlaştırma, eşdizimlilik, kiplik, semantik eğilim, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi.

Özet
This study deals with sentences such as “Konuşmaya başladı. Aramaktan çekiniyorum. Gitmesinde ısrar etmeliyiz. Geldiğini biliyorum. Gideceğini söyledi.”, and aims to display the collocational relations between the verbs in complement clause and main clause from a corpus-based perspective. It also attempts to reveal the semantic tendencies, which govern the collocations, and propose a teaching framework for foreign learners of Turkish. The main contrast in Turkish complement clauses in terms of the selection of main verb is observed between -mA and -DIK clauses. For this reason, this study is restricted to -mA and -DIK suffixes. A collocational list of -mayı+verb and -duğunu+verb is extracted from Turkish National Corpus. The collocations in the list are eliminated examining the context of each one manually in order to determine the true verb collocations of the above-mentioned suffixes. The verbs obtained from the elimination task are semantically classified, and a teaching framework is suggested on the base of these findings.

Anahtar Kelimeler
Complement clauses, nominalization, collocation, modality, semantic tendencies, teaching Turkish as