RELATIONSHIP BETWEEN THE BELOVED’S LIPS AND SWEET FOODS IN “LEZÎZ” IDENTITY RHYMES (REDIF) GHAZELS
Abstract
Klasik Türk şiirinde sevgilinin güzellik unsurlarından ve özellikle dudağından bahseden sayısız beyit bulunmaktadır. Sevgilinin dudağı, güzelliği, tatlılığı, âşığa can vermesi gibi vasıflarıyla şiirlerde dile getirilmektedir. Bu çalışmada XV.-XIX. yüzyıllar arası yetişmiş 37 şairin divanlarındaki “lezîz” redifli gazellerde sevgilinin dudağıyla, Osmanlı mutfağındaki tatlı çeşitleri ve tatlıların ana maddesi olan şeker, bal gibi ürünler arasında kurulan ilişki incelenmektedir. Söz konusu gazellerdeki beyitlerde sevgilinin dudağı, tatlı yiyecekler ve şerbet vb. içeceklerle kıyaslanmakta; tat ve lezzet bakımından onlara üstünlük sağlamaktadır. Bu beyitlerde ayrıca; sevgilinin dili, öpücüğü, ağzı ve âşığa söylediği sözleri, dudağıyla bir arada zikredilerek bahsi geçen kıyaslamalarda üste çıkmaktadır. Şairlerin, sevgilinin dudağıyla benzerlik/üstünlük ilişkisi kurdukları tatlıların çeşit bakımından çokluğu; mutfak kültürünün edebiyata olan etkilerinin bir örneği olarak düşünülebilmektedir.
Keywords
Klasik Türk Edebiyatı, Osmanlı mutfağı, Osmanlı mutfağında tatlılar, şeker, bal.