HISTORICAL DEVELOPMENT OF GEOGRAPHY TEACHING IN ELEMENTARY SCHOOLS IN TURKEY
Abstract
Bu araştırmanın amacı Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi’nde ilköğretim okullarında coğrafya öğretiminin yerini tarihsel bir bakış açısı ile değerlendirmektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda geçmişten günümüze Tebliğler Dergileri ve Millî Eğitim Şûra kararları incelenmiştir. Betimsel analiz tekniği ile elde edilen bulgular ilgili literatür aracılığıyla tartışılmış ve coğrafyanın öğretimine ilişkin güncel sorunların çözümüne katkı sağlayabilmek adına çeşitli öneriler ortaya konulmuştur. Esasen Cumhuriyetin kuruluş döneminde ilkokul 4. sınıftan itibaren lise son sınıfa kadar coğrafya ayrı bir ders olarak okutulmuştur. 1960’lı yıllardan itibaren Amerikan Sosyal Bilgiler hareketinin de etkisiyle ilk olarak temel eğitimde Tarih, Coğrafya ve Yurttaşlık Bilgisi dersleri Sosyal Bilgiler dersi olarak tek bir ders haline getirilmiştir. 1970’li yıllarda bu birleştirme ortaokullarda da gerçekleştirilmiştir. 1980 Askeri Darbesi’nin ardından ortaokullarda Sosyal Bilgiler dersi kaldırılarak yerine Millî Coğrafya, Millî Tarih ve Vatandaşlık Bilgisi dersleri programa konulmuştur. 1998’de ilkokul ve ortaokullar, ilköğretim okulu olarak birleştirilmiş ve 8 yıllık kesintisiz zorunlu eğitime geçiş sürecinde Millî Coğrafya ve Millî Tarih dersleri öğretim programlarından kaldırılarak, 4. sınıftan 7. sınıfa kadar okutulacak Sosyal Bilgiler dersi programa tekrar konulmuştur. 2005 yılında tüm eğitim kurumlarında yapılandırmacı yaklaşıma kuvvetli bir vurgu yapılarak ilköğretim ve ortaöğretim programları yenilenmiştir. Dolayısıyla yeni oluşturulan Sosyal Bilgiler programında disiplinler arası bir yaklaşım benimsenmiş ve bu kapsamda yeni öğrenme alanları oluşturulmuştur. 2018 yılında Türkiye’de ilkokul ve ortaokullarda okutulan Sosyal Bilgiler dersleri Bilim ve Toplum, Kültür ve Miras, İnsanlar, Yerler ve Çevreler, Bilim, Teknoloji ve Toplum, Üretim, Dağıtım ve Tüketim, Etkin Vatandaşlık ve Küresel Bağlantılar olmak üzere 7 öğrenme alanı üzerine yapılandırılmıştır. Bu öğrenme alanlarına ilişkin kazanımların gerçekleştirilmesinde coğrafya önemli bir etkiye sahiptir. Ayrıca doğa ve toplum bilimleri arasında bir köprü özelliğine sahip coğrafyanın bütüncül yaklaşımından ilk ve orta öğretimdeki tüm öğretim programlarında ve coğrafya öğretiminin güncel sorunlarının çözümünde tarihsel deneyimden daha fazla yararlanılması için akademik çalışmaların artırılması önerilmiştir.
Keywords
Coğrafya öğretimi, İlköğretim, Türkiye, Tarihsel Gelişim