TEACHING COMPLEMENT CLAUSES IN FOREIGN LANGUAGE CLASSROOMS: A COLLOCATIONAL AND SEMANTIC APPROACH

Abstract

Bu çalışmada, “Konuşmaya başladı. Aramaktan çekiniyorum. Gitmesinde ısrar etmeliyiz. Geldiğini biliyorum. Gideceğini söyledi.” gibi kullanımlarda görülen tümleç yan cümlesindeki fiilimsiler ile ana cümlenin fiili arasındaki eşdizimlilik ilişkileri derlem temelli bir yaklaşımla ortaya konacak, bu eşdizimlilikleri yöneten semantik ilişkiler açığa çıkarılarak Türkçenin yabancı/ikinci dil olarak öğretiminde bu tür cümlelerin ele alınışına ilişkin bir çerçeve oluşturulmaya çalışılacaktır. Tümleç yan cümlelerinde ana cümle yükleminin seçiminde temel karşıtlık -mA ve -DIK ekleri arasındadır. Bu yüzden çalışma, bu iki ekin en sık kullanılan yükleme hâli ekli biçimleriyle sınırlandırılmıştır. Bu doğrultuda Türkçe Ulusal Derlemi’nden -mayı ve -duğunu eşdizimliliklerinin bir listesi elde edilmiş, listedeki kelimelerden bağlam içindeki kullanımlarına bakılarak tümleç yan cümlesiyle eşdizimlenen ana cümle yüklemleri tespit edilmiştir. Tespit edilen yüklemler semantik açıdan tasnif edilerek yabancılara Türkçe öğretiminde dikkat edilmesi gereken hususlara işaret edilmiştir.

Keywords
Tümleç yan cümleleri, adlaştırma, eşdizimlilik, kiplik, semantik eğilim, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi.
Kaynakça