Eski Tung-hular soyundan gelen Moğol ırklı Juan-juanlar IV-VI. yüzyıllar arasında Merkezî Asya’da bazı göçebe kavimleri birleştirerek bir devlet kurmuşlardır. 520 yılında, Anaguey tahta oturduktan sonra, iç kavga ve dışarıdan gelen saldırılar nedeniyle Juan-juan devleti çöküş emareleri göstermeye başladı. Juan-juan devletinin yıkılması, Merkezî Asya göçebe tarihinin en önemli olaylarından biri olarak kabul edilmektedir. Onların devletinin yıkılış sebeplerinin başlıcaları; iç kavga, Kök Türk ve Kuzey Ts’i devletlerinin saldırıları idi. Tarihî hadiselerden anladığımıza göre, Juan-juan halkının çoğu yeni kurulan Kök Türk Devleti’ne itaat etmiştir. Ayrıca Juan-juanlar ufak aileler hâlinde Kitan, Hi, Shi-wei, Uygur gibi Moğol ve Türk kabilelerine giderek bunların arasında yaşamışlar ve zamanla bunlarla karışmışlardır. Kök Türkler’e tabi olanların Orkun kitabelerinde Otuz Tatar ve Tokuz Tatarlar şeklinde zikredildiğini düşünüyoruz. Shi-wei topraklarına kaçıp orada yerleşen halkın Meng-wu Shi-weileri olduğunu sanıyoruz.

Keywords
Juan-juanlar, Moğollar, Kök Türkler.